Kriminoloji Nedir? Neyi İnceler?
Kriminoloji kelimesi “suç bilimi” anlamına gelir. Dolayısı ile, işlenen suçun aydınlatılması için sosyolojik ve psikolojik temelli araştırmalar yaparak delillerin kullanılması esasını içerir.
Kriminoloji nedir sorusuna verilecek cevaplar, dayanak aldığı bilim dallarına göre de değişkenlik gösterecektir.
Pluup.com olarak, bu yazımızda kriminoloji kavramına geniş bir perspektifte bakmaya çalışacağız.
Kriminoloji Nedir?
1855 yılında İtalyan bir yargıç tarafından yazılan “La Criminologie” adlı kitapla literatüre giren bu kelime, suç özelinde, sosyoloji, psikoloji ve tıp (özellikle de psikiyatri) alanlarından destek alarak çıkarımlar elde etmeyi amaçlar.
Benzer İçerikler
Bu bilim dalının temel hedeflerinden birisi de, aynı sosyal ve psikolojik şartlar altında ortaya çıkması olası suçlarda, adeta tümevarım tekniği gibi, zanlı profilinin belirlenmesinde ve muhtemel takip eden suçların önlenmesinin de sağlanmasıdır.
Zanlının suçu hangi psikolojik ve sosyolojik şartlarda işlediği anlaşıldığında, benzer vakalarda benzer olasılıkların değerlendirilmesi ve eğer yakalanmamış ise, zanlının bu anlamda profilinin ortaya çıkartılması aslında önleyici bir faktördür.
Kriminolojinin Sosyolojik Yaklaşımları
Globalleşen dünyada, toplumlar arası geçirgenlik giderek arttı ve daha karma toplumlar ortaya çıkmaya başladı. Bu durum genel nüfusta söz konusu iken, yine de top0lam nüfus içindeki etnik ve dini toplulukların beraber yaşama, beraber hareket etme içgüdüleri halen devam ediyor. Aynı etnisite içindeki bireylerin, belli bir bakış açısı veya kültür eğiliminden çıkmalarının çok da kolay olmadığı dikkate alınırsa, işlenen suçların sosyolojik kökenlerinin de aynı grup içinde benzerlik göstermeleri olağandır.
Farklı kültürlerden gelen ve farklı eğitimler almış kişilerin, aynı olaya bakış açıları birbirlerinden çok farklı olabilir. En basit örnekle, tamamen siyah renkli kediler birçok kültürde “uğursuzluk” olarak değerlendirilirken, Japon toplumunda aynı kedilerin “şans getirdikleri” düşünülür. Yani bir bölgede üst üste yaşanan siyah kedi kayıpları söz konusu ise, Japon kökenli yerleşiklerden şüphelenmek ikinci hatta üçüncü dereceye kadar indirilebilir.
Toplumların değer yargıları, reaksiyon gösterme şekilleri ve bakış açıları kriminolojik olarak iyi etüt edildiğinde, suç meydana geldiğinde, çemberin daraltılması da daha hızlı bir şekilde yapılabilecektir.
Kriminoloji ve Psikoloji
Kişilerin hangi şartlar altında suça meyilli oldukları geçmişte suç işleyenlerin psikolojik değerlendirmeleri göz önünde bulundurularak incelendiğinde, benzer psikolojik yapıdaki kişilerin benzer suçları işleme olasılığının daha yüksek olduğu kolaylıkla gözlemlenebilir.
Klinik psikolojide, bilinen suçlu profillerinin, zanlının psikolojik durumunun aydınlatılmasında kullanılması sık kullanılan bir yöntemdir. Aynı psikolojik geçmişe veya sorunlara sahip insanların, olaylar karşısında benzer tepkiler gösterip, eşdeğer davranışlar sergilemeleri beklenmelidir. Suçun kişiselliği esasına göre oluşturulacak profil, suçun aydınlatılmasında anahtar faktörlerdendir.
Kriminoloji ve Tıp
Suç ve tıp bilimleri birbirlerinin tam zıttı gibi görünseler de, suçun işleniş şekli ve suçlunun davranışları tıbbi anlamda da değerlendirilmelidir. Özellikle, zanlının psikiyatrik değerlendirmesi, klinik psikoloji ile beraber yapıldığında, kişinin akli dengesi, olaya neden ve nasıl reaksiyon gösterdiğinin açıklanması, suçun aydınlatılması için gereklidir.
Suçun işleniş şekline göre oluşturulacak suçlu profili, suçun niteliği, işleniş şekli ve ortamı dikkate alınarak daha ayrıntılı bir şekilde ön görülebilir.
Kriminoloji Neyi İnceler?
Tüm bu multidisipliner bakış açısı kriminoloji nedir sorusunun ardından , kriminoloji neyi inceler sorusunu da gündeme getiriyor.
Görünürdeki ilk hedef, mevcut suçun aydınlatılması olsa da, bu aşama ilk etapta kolluk kuvvetlerinin görevidir. Mevcut delillerin takibi ve değerlendirilmesi yapılan tahkikatın temelini oluşturur.
Bunun ötesinde bir kavram olan kriminoloji, mevcut suç için, delillerin sayısının ve yeterliliğinin artırılması, suç ve suçlu profilinin oluşturulması yani suç sonrası çemberin hızla daraltılması için olayı inceler.
Ancak asıl hedef, suçun aydınlatıldıktan sonra, benzer profildeki suçların daha çabuk çözülmesi ve hatta önlenebilmesi amacıyla, yüksek yargıdaki içtihat oluşturmaya benzer bir gibi çeşit profil havuzu ortaya çıkarmaktır.
