Dopamin Detoksu Ne Demektir?
Günlük hayatımızın giderek büyüyen kısmını kaplayan cep telefonu ve diğer ileri teknoloji ürünleri, bizi günlük sosyal aktivitelerden uzaklaştırmaya devam ediyor.
Artık iyiden iyiye bağımlılık haline gelen ve biz fark etmesek de psikolojik olarak bizi olumsuz etkileyen bu kısır döngüden kurtulmanın veya en aza indirmenin yollarından biri de dopamin detoksu. Bu yazımızda, son dönemde sıkça duymaya başladığınız bu kavramı mercek altına alıyoruz.
Dopamin Nedir?
Dopamin, beyindeki sinir hücreleri arasında iletişimi sağlayan ve yine beyinde üretilen bir sinirsel ileti (tıptaki tabiri ile nörotransmitter) maddesidir.
İnsan mutlu olduğunda dopamin salgısı artar, kişi kendini daha iyi hisseder. Eksikliğinde ise, uyku bozuklukları, gerginlik vb. psikolojik şikayetler ortaya çıkar.
Dopamin aracılığı ile gerçekleşen iletilerin bozulması bazı nörolojik hastalıkların da ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu anlamda en bilinen hastalık Parkinson’dur.
Dopamin Detoksu Ne Demektir?
Dopaminin motivasyon ile olan bağlantısı, “Dopamin Detoksu” kavramının da gelişimine yol açmıştır. Dopamin detoksu veya diyeti, adından da anlaşılacağı üzere dopaminden uzaklaşmak anlamına geliyor. Sürekli keyif veren şeyler yapıldığında, mutluluğu ve motivasyonu arttıran dopamin vücutta zaten bol bulunduğu için, özelliğini kaybetmiş oluyor. Yani sağladığı ilave etki artık hissedilmez hale geliyor.
Dopamin detoksu yani dopamin salınımını minimize etmenin, kişinin bağımlılıklarından kurtulmalarına ne derece yardımcı olduğu halen tartışmalı bir konu.
Ancak, kişi cep telefonu ile ilgilenirken mutluluk hissi artıyorsa, sürekli salgılanan dopaminin, aralıksız telefonuna bakan kişilerde artık işlevini yitireceği de bir gerçektir.
Dopamin detoksu süresince, kişi kendisini mutlu hissettiren (bizim konumuz teknoloji bağımlılığı üzerinden gidersek) cep telefonu ile ilgilenmek, oyun konsollarında oyun oynamak gibi aktiviteleri mümkün olduğunca en aza indirmeyi hedefleyecektir.
Belli saatlerde, sınırlı sürelerle yapacağı bu faaliyetler, şüphesiz kişiyi çok daha iyi hissettirecek, yani dopamin etkisi fark edilecektir.
Dopamin Detoksu Nasıl Yapılır?
Çok da sıkı kurallara ve sert önlemlere gerek yok. Size mutluluk veren şeylerden uzaklaşmaya çalışın. Gün içinde 1-2 saat telefonu kapatmayı deneyin, veya en azından sosyal medya ile bağlarınızı bir süre kopartın. Bu küçük adımları daha sonra geliştirerek büyütmek sizin elinizde.
Kendinize farklı uğraşlar bulun, resim yapmak, bir akvaryum sahibi olmak, teknolojisiz yürüyüşler yapmak gibi.
Bu sayede, sizi sürekli uyaran etkenlerden belirli sürelerle de olsa uzaklaşmış olacaksınız.
Kendinizi daha dinç, daha dinlenmiş ve arınmış hissedeceksiniz. Artık sıra bu küçük adımları daha da büyütmeye, cep telefonsuz, tabletsiz, oyun konsolsuz geçen süreleri giderek uzatmaya geldi.
Kulağa çok klişe gelse de; “bu telefonlar yokken ne yapıyorduk” sorusuna sağlıklı cevaplar vermeye başladığınız anda amacınıza biraz daha yaklaşmış olacaksınız.
Dopamin Detoksunun geçerliliği ispatlanana kadar, kendi çapınızda devam ederek hiçbir şey kaybetmeyeceğinizi unutmayın. Size keyif veren şeylerin hayatınızı kaplamasına izin vermeden, onları kendinizi ödüllendirmek gibi düşünerek dopaminin asıl görevini yapmasını, yani sizi mutlu ve motive etmesini sağlamış olursunuz.
